Czechowowski inteligent należał do ludzi, którzy skupiali w sobie głębszego rodzaju ciekawość, na jaką stać tylko człowieka obarczonego niemal niedorzeczna niezdolnością do urzeczywistniania swych zasad i ideałów: był on człowiekiem oddanym pięknu moralnemu, błogostanowi wewnątrz własnej społeczności, błogostanowi wewnątrz całego wszechświata, ale niezdolnym w swym prywatnym życiu uczynić cokolwiek pożytecznego; trwoniącym na drobiazgach prowincjalne życie we mgle utopijnych mrzonek, świetnie wiedzącym, że póki co dobrze jest żyć, ale jednocześnie opuszczającym się coraz niżej w błoto smętnego bytowania, nieszczęśliwym w miłości, beznadziejnie nieporadnym we wszystkim – dobrym człowiekiem niezdolnym do zrobienia niczego dobrego.

Czechowowski bohater należał do niewydarzonych nosicieli niejasnej, ale wspaniałej prawdy ludzkiej – brzemiennie, którego nie mógł zrzucić, ale i nie mógł nieść. We wszystkich Czechowowskich opowiadaniach widzimy niekończące potykanie się, ale jest to potykanie się człowieka, który potyka się ponieważ patrzy w gwiazdy. Jest nieszczęśliwy – ów człowiek – i czyni nieszczęśliwymi innych. Kocha nie swoich bliźnich, nie tych, którzy obok, ale tych, którzy daleko, Sytuacja Murzyna w odległym kraju, chińskiego kulisa, robotnika na dalekim Uralu – wywołują u niego o wiele większą gehennę cierpień moralnych niż nieszczęścia sąsiada, czy lęki własnej żony. Czechow znajduje szczególną satysfakcję artystyczną , odnotowując wszystkie odcienie w różnorodności tego przedwojennego, przedrewolucyjnego typu rosyjskiego inteligenta. Ci ludzie byli w stanie marzyć, ale nie byli w stanie czymkolwiek kierować. Rujnowali swe życie i życia innych, byli bezmyślni, słabi, histeryczni i próżni, ale Czechow ufa, że błogosławiona jest ziemia rodząca właśnie takich ludzi. Oni wypuścili z rąk wszelkie możliwości, bali się działać, mitrężyli bezsenne noce na wymyślaniu światów, których nie mogli ziścić – ale sam fakt istnienia takich ludzi, przepełnionych takim żarem ofiarności, czystością ducha, podejściem moralnym, sam fakt istnienia podobnych ludzi, ludzi żywych, jest nadzieją na lepsza przyszłość dla świata, ponieważ, zapewne najwspanialsze ze wszystkich wspaniałych praw Natury to prawo przeżycia słabszego.

_______________

#wujaszekwania

 Teakst - Vladimir Nabokow. Materiał z programu do spektaklu pod redakcją Marii Klotzer.

Antoni Czechow
WUJASZEK WANIA
reż. Małgorzata Bogajewska
Premiera: 3|5 czerwca 2021, Scena Pod Ratuszem.
Premiera online: 20|21 czerwca 2021, Play Kraków.

Zdjęcia z offu sesji plakatowej/ Anna Ryś
redakcja/ Anna Ryś